AVshow – Nederlanders in Sint-Peterburg – Rusluie

Informatie bord in de Hermitage van Amsterdam in 2013, toen werd 4 eeuwen vriendschap gevierd tussen Nederland en Rusland.

Panorama Sint-Petersburg. Midden boven het eiland Kotlin met stad Kronstadt, genoemd naar één van de forten.

De levensverzekeringsmaatschappij “Utrecht” had in dit pand aan de Nevski Prospekt een bijkantoor. Oorspronkelijk gebouwd voor de Amerikaanse naaimachinefabrikant Singer (1902-1904) in de fraaie art-nouveau stijl. Op het torentje prijkt nog altijd het Singer-op de glazen wereldbol. Nu is in dit pand een boekhandel gevestigd die altijd open is: 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, daarom heet dit gebouw “Dom Knigi – Huis van Boek”.

De Hollandse kerk (1834) Nevski Prospekt 20 – foto ca. 1905. De kerk werd geopend door de Prins van Oranje, de latere koning Willem II en zijn vrouw Anna Paulowna van Rusland, zus van tsaar Nicolaas I. De kerk werd door de revolutionairen genaast. In 1929 werd het kostbare orgel door de Sovjets uit de kerk gehaald. Het kwam in de Glinka Capella, nu Academische Staatscapella genoemd. Foto (Henk Butink) van een van foto in de hal van het winkelcentrum Gostiny Dvor

Op de Wolkowo (Volkovo) begraafplaats het familiegraf van de Rusluie Engberts-Wissendorf. Gerardus Johannes Egbert Engberts (grafsteen) is de overgrootvader van de schrijver Toon Tellegen (moederskant). Het is in 2013 tevens het monument geworden voor alle in Sint-Petersburg begraven Rusluie in de periode 1720-1920. Het heeft de status van (Nederlands) Rijksmonument gekregen.

Promotiekaartje van het Museum Oud Vriezenveen.

Grandhotel – Europe door de Vriezenvener Hendrik Smelt gesticht. Nu bekend als Belmond Grand Hotel Europe, een luxueus 5 sterren hotel.

19-eeuwse prent van de Rembrandtzaal in de Hermitage, Sint-Petersburg

Flora, 1634 – Rembrandt van Rijn. Flora is op bezoek in de Hermitage van Amsterdam van 7 oktober 2017-27 mei 2018. Eigen foto (2008) in de Hermitage van Sint-Petersburg genomen.

19-eeuwse prent van de zogenoemde tentzaal met de Hollandse Meesters.

Kronslot (fort) ter bescherming van de (toenmalige) hoofdstad van Rusland Sint-Petersburg. Dit slot gaf de naam aan de stad op het eiland Kotlin en was de naamgever van de “Croonstadt Stoomtimmerfabriek” te Mijdrecht in 1893. Het hout kwam n.l. via Kronstadt (Croonstadt) naar Mijdrecht. De timmerfabriek verdween maar de naam niet. De laan waaraan vroeger de timmerfabriek lag kreeg de naam Croonstadtlaan.

Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin op zijn sterfbed, Dmitri Belyukin (1962). In de presentatie wordt de relatie duidelijk van de dood van deze Russische dichter en Nederland. Poesjkin (Moskou, 6 juni 1799 – Sint-Petersburg, 10 februari 1837) was een Russisch dichter en wordt algemeen beschouwd als de grootste Russische dichter en tevens als een van de grootste dichters uit de wereldliteratuur.

Museum Oud Vriezenveen met een collectie over de Ruslandgangers (1720-1917), de Rusluie.

(Links) Luisterboek uitgave van het hierna beschreven boek. (Rechts) Toon Tellegen heeft de vader van zijn moeder alleen gekend als een oude man met een grote witte baard. Deze Egbert Engberts was Rusland na de Revolutie in 1918 ontvlucht en zat barstensvol verhalen: sombere, weemoedige maar vaak ook grappige en bizarre herinneringen aan zijn oude leven. Op een plank had hij een doos staan waar ‘vleugels’ op stond, en af en toe mocht de kleine Toon met hem meevliegen over het uitgestrekte Rusland. Dan vertelde hij dat de Russen elf woorden hebben voor ‘schuld’ en sprak hij over de niezende neushoorn die door het Winterpaleis van de tsaar denderde. Toon Tellegen bracht alle verhalen die zijn Russische grootvader hem vertelde, of had kunnen vertellen, samen in een liefdevol eerbetoon – ISBN 9789021403205. Tekstbron Bol.com

Herinneringen aan Rusland – Egbert Engberts werd in 1875 in Sint-Petersburg geboren en bleef daar tot hij met zijn gezin in 1918 moest vluchten vanwege de gevolgen van de Russische revolutie. De familie Engberts vestigde zich in het Twentse Vriezeveen, waar ook Engberts’ ouders vandaan kwamen. Kort daarna verhuizen zijn naar Leiden, maar Engberts kan niet wennen aan het leven in Nederland. Een tiental jaren later begint hij, op lange vellen papier, zijn herinneringen aan het Rusland van voor de revolutie te typen en laat hij oude tijden herleven. Engberts houdt van de Russische ziel en schetst, alsof hij aan het vertellen is, een sfeervol portret van de stad en van haar inwoners. Hij verhaalt over de eigenaardige gebruiken en levenswijsheden van dit weemoedige volk; over koetsiers, schrijvers, ambtenaren, drank en rookwaar, metershoge sneeuw, gaarkeukens en feestdagen, en natuurlijk over de Neva, die zich dwars door de oude tsarenstad een weg baant – ISBN 9789025311582 . Tekstbron: Bol.com

DE RUSLUIE een Nederlands-Russische familiegeschiedenis, auteur Nicole Harmsen, uitgeverij : Ambo|Anthos, ISBN : 9789026336102, datum publicatie : 07-2018.                                      Nicole Harmsen schreef met ‘De Rusluie’ een filmisch epos waarin de gevoelens van een bonte schakering avonturiers invoelbaar zijn gemaakt; een boek over vrijheid, handelsgeest en doorzettingsvermogen, maar ook over het perpetuum mobile van haat en liefde, oorlog en vrede, dood en leven. ‘De Rusluie’ is Harmsens debuutroman. Vriezenveen, 1738. Clara Grobben, die door een ongeval verlamd is, kan niets anders dan lijdzaam toezien hoe haar familie gebukt gaat onder de armoedige omstandigheden. Clara ziet toe hoe andere boeren, thuiswevers, als marskramers hun weg naar Petersburg vinden. Deze Vjenneluie, de Rusluie genoemd, nemen linnen mee, tuinzaden, vlaszaden en lijnzaadolie. Meestal blijven ze lang weg, maar de investering loont, want de boeren worden zienderogen rijker. Het verhaal van Clara vormt de start van dit schitterende familie-epos dat een periode van tweehonderd jaar omspant. Terwijl de families in Rusland in steeds grotere welvaart leven, komen de Franse Revolutie, de Bataafse Revolutie en de Russische Revolutie voorbij. Tegen de achtergrond van deze grote historische gebeurtenissen worstelen verschillende verhaalpersonages met hun drang naar vrijheid, vechten ze tegen onderdrukking en moeten ze erbarmelijke omstandigheden het hoofd bieden. Tekstbron: www.boekenbestellen.nl

Drie eeuwen Nederlandse geschiedenis in Sint-Petersburg -Uitgave Hermitage Amsterdam ISBN: 9789078653400. Opmerking (HB): een mooi boek om al zwervend door Sint-Petersburg in de hand te hebben, een echte aanrader.

De Ruslui, Nederlanders in Sint-Petersburg 1720-1920 Boek + DVD Karina Meeuwse ISBN: 978-90-6143-312-5, uitgever: Uitgeverij Pegasus.                                                           In het jaar 1740 arriveert een groepje Nederlanders in de jonge stad Sint-Petersburg. Het zijn boeren uit het Twentse dorp Vriezenveen die, door armoede en handelszucht gedreven, hiernaartoe trekken om een bestaan op te bouwen. Al gauw zijn ze bekend onder de naam Rusluie . Tweehonderd jaar lang zullen ze er blijven. Dankzij hun handelsgeest en pioniersmentaliteit werken de Ruslui zich gaandeweg op tot succesvolle kooplieden. De band met Vriezenveen blijft bestaan en regelmatig reizen de Ruslui naar hun vaderland, dwars door een Europa dat van tijd tot tijd geteisterd door oorlogen en crises voortdurend aan verandering onderhevig is. Ten slotte worden ook de Ruslui zelf het tragische slachtoffer van de wereldgeschiedenis: de Russische Revolutie is er de oorzaak van dat ze have en goed kwijtraken. In dit boek komen de hoofdrolspelers zelf uitvoerig aan het woord, via hun brieven, dagboeken en andere bronnen. Zo vormt zich een ontroerend en oprecht beeld van Nederlanders in den vreemde in een roerig tijdperk. Karina Meeuwse (Middelburg, 1961) studeerde af op film en regie. Ze specialiseerde zich in het maken van documentaires, die opvallen door een sterke visuele benadering. Haar fascinatie voor de negentiende eeuw en persoonlijke geschiedenissen van gewone mensen leidde, behalve tot dit boek, ook tot het maken van de gedramatiseerde filmdocumentaire De Ruslui, die op DVD bij dit boek is gevoegd. Recensie(s) Tijdens het maken van een filmdocumentaire over de kleurige geschiedenis van de Vriezenveense kooplui in St. Petersburg (1720-1920) ontdekte Karina Meeuwse ‘dat ik het meeste materiaal dat me zo dierbaar was geworden niet kwijt kon.’ Het resultaat is een met liefde en gevoel voor detail geschreven boek over hetzelfde onderwerp, dat echter veel te fragmentarisch blijft. Het ontbreken van een lijn in het betoog bemoeilijkt de lezing van dit overigens in redelijk helder en eenvoudig Nederlands geschreven werk. Het boek zou aan aantrekkelijkheid hebben gewonnen als de schrijfster niet zou hebben gekozen voor een losse chronologische presentatie van het materiaal, maar voor een meer thematische rangschikking, bijvoorbeeld ‘reizen’, ‘huwelijken’ en ‘geloof’. Desondanks toch een aardig boek, geschikt voor een groot publiek. Met zwart-witfoto’s, stambomen en korte literatuurlijst, annotatie ontbreekt. Aan deze herdruk is een dvd toegevoegd met de filmdocumentaire uit 1996. Bron: Bol.com

OPKOMST en ONDERGANG van de RUSLUI, auteur: Karina Meeuwse, uitgever: A.W. Bruna Uitgevers B.V., ISBN: 9789022983041, 198 pagina’s                                            Recensie Tijdens het maken van een filmdocumentaire over de kleurige geschiedenis van de Vriezenveense kooplui in St. Petersburg (1720-1920) ontdekte Karina Meeuwse ‘dat ik het meeste materiaal dat me zo dierbaar was geworden niet kwijt kon.’ Het resultaat is een met liefde en gevoel voor detail geschreven boek over hetzelfde onderwerp, dat echter veel te fragmentarisch blijft. Het ontbreken van een lijn in het betoog bemoeilijkt de lezing van dit overigens in redelijk helder en eenvoudig Nederlands geschreven werk. Het boek zou aan aantrekkelijkheid hebben gewonnen als de schrijfster niet zou hebben gekozen voor een losse chronologische presentatie van het materiaal, maar voor een meer thematische rangschikking, bijv. ‘reizen’, ‘huwelijken’ en ‘geloof’. Desondanks toch een aardig boek, geschikt voor een groot publiek. Met zwartwitfoto’s, stambomen en korte literatuurlijst, annotatie ontbreekt. (Biblion recensie, Paul Schuurman.) Bron: bol.com

Twee eeuwen Nederlanders in Sint-Petersburg • De Hollandse kerk als middelpunt van hun sociale en religieuze leven, door Pieter N. Holtrop In de jaren tachtig van de vorige eeuw is het archief van de Hollandse Kerk (1717-1927) in Sint-Petersburg teruggevonden in het Centrale Staats Historische Archief van die stad. Archivarissen en kerkhistorici hebben daarna gewerkt aan de uitgave van belangrijke delen van het archief en aan de inrichting van een historische tentoonstelling over de Hollandse Kerk in 2003. Zij beschreven ook de geschiedenis van de kerk als sociaal en religieus middelpunt van de Hollandse gemeenschap in Sint-Petersburg. En ze beschreven de geschiedenis van de mensen die beroepshalve bij de kerk betrokken waren, zoals de predikanten, maar ook de mensen die de banken bevolkten tijdens de kerkdiensten, en zij die werkten aan de fysieke opbouw van de stad als verwezenlijking van de droom van tsaar Peter de Grote in de achttiende eeuw. Ook de mensen die met grootschalige handel de stad in de negentiende eeuw tot een economisch centrum maakten komen aan bod. De artikelen in Twee eeuwen Nederlanders in Sint Petersburg zijn verzameld uit soms moeilijk toegankelijke tijdschriften en bundels, en sommige zijn recent geschreven aan de hand van eerder onderzoek. Zo ontstond een waaier van bijdragen die de geschiedenis belichten van de Hollandse Kerk en de Nederlandse gemeenschap in de hoofdstad van tsaar Peter de Grote over een periode van 200 jaar – Tekstbron Walburg Pers. Opmerking (HB): het is een gedegen boek voor geïnteresseerden die grondig kennis willen maken met het onderwerp. Meer lezen:  De Hollandse kerk – Interview: Pieter Holtrop, De Groene Amsterdammer 14 okt. 2000ndse-kerk

Artikel in Het Witte Weekblad De Ronde Venen van 19 april 2018 door Caroline Ströer. Aanvullingen/correcte (HB): Bijschrift foto:  Dit Grand Hotel Europe werd gesticht door de Vriezenvener Hendrik Smelt in 1872. Het hotel is nu een van de meest luxueuze hotels van Sint-Petersburg. Correctie inleiding:  Ton Tellegen moet Toon Tellegen zijn. Bij Poesjkin:  De vader van Natalja (Poesjkin zelf) kwam om bij een duel met de stiefzoon van de Nederlandse gezant in januari 1837.