AV-show: Het Sinterklaasfeest door de eeuwen heen

vorigeHB Naar-indexHB volgende HB
Het Sint Nicolaasfeest, Jan Steen 1665-1668 Rijksmuseum Adam A6 formaat_1800pix

Het Sinterklaasfeest, Jan Steen 1665-1668, Rijks Museum Amsterdam. Tijdens de presentatie komt een andere versie van dit schilderij aan bod, ook van Jan Steen (hangt in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam). Het wordt dan ook duidelijk waarom het meisje in Rotterdam een ander cadeau krijgt. Hier krijgt zij een Johannes-de-Doperpop .

Promotietekst 1 – kort.

AV-show: het Sinterklaasfeest door de eeuwen heen.

Audiovisuele show door Henk Butink

In een boeiende presentatie – in beeld en geluid – wordt het duidelijk hoe het feest hier is gekomen en hoe het zich heeft ontwikkeld. We gaan naar de bron van het feest. Naar Myra (nu Demre) waar Nicolaas bisschop was en naar Bari in Apulië waar hij sinds 1087 begraven ligt. We zien hoe het feest de wereld over is gegaan. Bij ons werd het een ‘hardnekkig’ volksfeest dat de aanval van de Reformatie, de Verlichting en zijn achterneef Santa Claus heeft doorstaan.

Vanaf het begin heeft Sinterklaas het karakter van goedheiligman. We zien hoe het feest van de straat naar de binnenkamer ging en dat de Sint eeuwenlang onzichtbaar was en pas in de 18e eeuw ‘een gezicht’ begon te krijgen. Eeuwenlang moest hij het werk alleen doen, maar midden 19e eeuw gaf de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman hem een knecht. Met zijn prentenboek legt hij de basis van het Sinterklaasfeest zoals wij dat nu kennen. Wist u trouwens dat ze in de buurlanden Sint ook kennen maar Zwarte Piet helemaal niet?

Enkele cabaretiers komen aan het woord en er is een korte quiz over de herkomst van de melodieën van enkele sinterklaasliedjes.

Promotietekst 2 -langer

AV-show: Het Sinterklaasfeest door de eeuwen heen.

Audiovisuele show door Henk Butink

In een boeiende presentatie, met (video)beeld en geluid, wordt duidelijk hoe het feest hier is gekomen en hoe het zich verder heeft ontwikkeld.

We gaan terug naar de bron, naar Myra (nu Demre) in Turkije waar Nicolaas bisschop was en naar Bari in Apulië waar hij sinds 1087 begraven ligt. Aan de hand van muurschilderingen van Jan Dunselman in de Nicolaaskerk te Amsterdam (met de koepel bij het Centraalstation) horen we de bijzondere verhalen over de heilige. Opmerking: wist u dat Dunselman de kruiswegstaties in de rk kerk van Abcoude ook heeft geschilderd?

Duidelijk wordt ook waarom Nederland en Rusland heftig protesteerden toen er gedoe ontstond rond het beeld op het stadsplein van Demre.

We zien hoe het feest de wereld over is gegaan. Amsterdam mag gezien worden als bakermat en vormgever van het feest in Nederland. De stad had in de late middeleeuwen al veel internationale contacten door de scheepvaart. De buitenlandse schepelingen brachten het feest mee, mede omdat Nicolaas hun beschermheilige was; we horen waarom. Bijzonder is ook dat de stad tenminste vier Nicolaaskerken heeft.

Het hoekpand Dam 2 komt in beeld om zijn 400 jarige band met Nicolaas. Een eeuw geleden verdween het beeld van de gevel. Het werd in Hoorn nota bene ‘gebruikt’ als beeld van Bonifatius (die van Dokkum), het kan verkeren. Maar het beeld is nu terug op Dam 2 en hoe !?

Bij ons werd het een ‘hardnekkig’ volksfeest dat de aanval van de Reformatie, de Verlichting en zijn achterneef Santa Claus heeft doorstaan. We zien de subtiele verschillen tussen twee schilderijen die Jan Steen van het Sinterklaasfeest heeft geschilderd. Het meisje heeft een ander cadeautje van de Sint gekregen. Andere oude schilderijen laten ook gebruiken zien die we nu nog kennen.

Eeuwenlang was de Sint alleen, maar later kreeg hij helpers. Pas midden 19e eeuw geeft de Amsterdamse schoolmeester Jan Schenkman hem een helper / knecht. Met zijn prentenboek legt hij de basis van het Sinterklaasfeest zoals wij dat nu kennen.  In deze tijd stuurt t Sinterklaasjournaal min of meer de vernieuwingen van ons volksfeest.

Enkele cabaretiers komen aan het woord en er is een korte quiz over de herkomst van de melodieën van enkele sinterklaasliedjes.

Wist u trouwens dat ze in de buurlanden Sint ook kennen maar Zwarte Piet helemaal niet?

Meer informatie.

Zo’n tien jaar geleden heeft de heer Fritz Booij van de stichting Nationaal Sint Nicolaas Comité bij de Historische Vereniging Proosdijlanden een dia-lezing gegeven over dit onderwerp. Ik werd erg geboeid door zijn lezing en gebruikte twee jaar geleden de aangeschafte boeken en mijn notities bij het voorbereiden van mijn presentatie. Zelf heb ik de rol van Sinterklaas vele jaren vervuld bij de basisschool Veenzijde en vluchtelingenwerk, dus… ik heb alles met die man.

Aan de hand van muurschilderingen van Jan Dunselman in de Nicolaaskerk te Amsterdam (met de koepel bij het centraalstation) horen we de bijzondere verhalen over de heilige. Opmerking: wist u dat Dunselman de kruiswegstaties in de rk kerk van Abcoude ook heeft geschilderd?

Duidelijk wordt ook waarom Nederland en Rusland heftig protesteerden toe er gedoe ontstond rond het beeld op het stadsplein van Demre.

Amsterdam mag gezien worden als bakermat en vormgever van het feest in Nederland. De stad had in de late middeleeuwen al veel internationale contacten door de scheepvaart. De buitenlandse schepelingen brachten het feest mee, mede omdat Nicolaas hun beschermheilige was; we horen waarom. Bijzonder is ook dat de stad tenminste vier Nicolaaskerken heeft.

Het hoekpand Dam 2 komt in beeld om zijn 400 jarige band met Nicolaas. Een eeuw geleden verdween het beeld van de gevel. Het werd in Hoorn nota bene ‘gebruikt’ als beeld van Bonifatius (die van Dokkum), het kan verkeren. Maar het beeld is nu terug op Dam 2 en hoe!?

Eeuwenlang was de Sint alleen, maar later kreeg hij helpers. Pas midden 19e eeuw geeft de Amsterdamse schoolmeester Jan Schenkman hem een helper / knecht. Met zijn prentenboek legt hij de basis van het Sinterklaasfeest zoals wij het kennen. Het Sinterklaasjournaal stuurt min of meer de vernieuwingen van ons volksfeest.

Aan het slot komt een opmerkelijke lokale historische gebeurtenis in beeld waarin Sinterklaas een hoofdrol voerde.

Muziek (deel 1)

bij de opening, Myra en Amsterdam:

Sint-Nicolas Cantate, op. 42 (1948), Benjamin Britten (1913-1976)

Allelua, Constantinopel, 14e eeuw – Fadia-el-Hage (zang) – CD: JARO 4210-2

bij de crypte van de Sint-Nicolaasbasiliek in Bari, Italië:

Viruju / Credo uit de Liturgie van de heilige Johannes Chrysostomos – door het Utrechts Byzantijns Koor (Russische kerkmuziek).

Untitled

Detail uit een afbeelding uit het prentenboek “Sint-Nicolaas en zijn Knecht (ca. 1845) van Jan Schenkman. Hij is de man die de Sint een hulp gaf. Daarvoor moest de Sint alles zelf en alleen doen. Dit is vrijwel zeker de eerste afbeelding van de eerste (zwarte) hulp van Sinterklaas. Hier afgebeeld, in de eervolle rol, als schatkistdrager.

Amsterdam, Dam2 gevelsteen met krans, Foto Henk Butink_1800pix

Amsterdam, Dam 2: gevelsteen met Sinterklaas en drie jongetjes in een kuip. Tijdens de presentatie wordt duidelijk waarom Sint Nicolaas vaak wordt afgebeeld met dit z.g. attribuut. Bij de intocht van Sinterklaas in Amsterdam hangen de Pieten een krans op om de ‘oer Sinterklaas’ te eren.

Recensies/Artikelen

Witte Weekblad 27 november 2014 n.a.l.v. een presentatie van de AV-show

 

2016-12 ONE blz 28-V2

Presentatie in Maarssenboek op 2 nov. 2016, recensie in het kerstnummer 2016 parochieblad St. Jan de Doper, Vecht en Venen.

 

2016-12-01 Witte Weekblad His Kring Abcoude-Baambrugge Sinterklaaspresentatie

Presentatie bij de Historische Kring Abcoude/Baambrugge, mevrouw Caroline Stoër, Het Witte Weekblad van 1 december 2016.

vorigeHB Naar-indexHB volgende HB