2009, Olympia / Wedijveren met de Goden, Titus Nolte / TN Studio

Gevel sporthal De Phoenix, Hoofdweg 85-1, 3641 PR Mijdrecht

Wedijveren md Goden-9861-gevel Foto Hebk Butink

Het kunstwerk bestaat uit acht panelen met afbeeldingen o.a. van fragmenten van de ‘Zeustempel (Engelstalig) van Olympia, Griekenland. De afbeeldingen hebben een relatie met de bewegende en sportende mens. De panelen zijn aangebracht tussen de tien ramen aan de voorgevel van de sporthal. Uitgangspunt bij het ontwerp was dat het werk ook ’s avonds goed zichtbaar is. De afbeeldingen op de panelen zijn – aan beide kanten van de ingang- georiënteerd op die ingang.

Wedijveren md Goden-9864 gevel links Foto Hebk Butink

Wedijveren md Goden-9864 gevel rechts Foto Hebk Butink

08_med

Elk paneel wordt als het ware afgedekt door een kleurmasker met een uitsparing waardoor een driehoekig deel van de afbeelding opgelicht te voorschijn komt. Bij elk paneel heeft het masker een andere kleur en is de driehoekige uitsparing een kwartslag gedraaid  (gebruik van deze afbeelding dankzij de toestemming van Titus Nolte).

De beschrijving van de acht panelen

Hoofdingang (oostgevel) Zeus-tempel in Olympia. Het fronton verbeeld de start van de legendarische wagenrace over de Peloponnesos, van Olympia naar Korinthe.

Kunstenaar Nolte heeft de afbeeldingen waarop hij zijn werk heeft gebaseerd niet (meer) beschikbaar. Ik was in mei 2018 in de gelukkige omstandigheid om in het Archeologisch Museum van Olympia foto’s te maken van de originele beeldfragmenten in de frontons en een metope.

Vijf ervan komen uit de oostelijke (afbeelding links) en de westelijke fronton van de tempel. Helemaal onderaan vindt u meer informatie over de thema’s van de frontons: een wagenrace (oost) en het gevecht tussen Lapithen en Centauren (west).

De derde afbeelding komt van één van de metopen van deze tempel. De twaalf metopen hebben als thema; “De Twaalf  Werken van Herakles“.

De originelen bevinden zich in het Archeologisch Museum van Olympia (Engelstalig).

De zevende afbeelding komt van het beeld “De Schraper” een kopie uit de 19e eeuw (in Genua), die op zijn beurt een Romeinse kopie (1e eeuw, in het Vaticaan museum) is van het Griekse originele (bronzen) beeld uit 330 v.Chr. Dit beeld heeft zover ik weet geen enkele relatie met de Zeustempel van Olympia.

De beschrijving onder volgt de plaats in de voorgevel van de sporthal, van links naar rechts.

 


Geen informatie gevonden/beschikbaar.Wedijveren md Goden 2-0751d2 Foto Hebk Butink


Wedijveren md Goden 1-0752d-2 Foto Hebk ButinkDeze afbeelding is een fragment van de beeldengroep (witte rechthoek) aan de rechterkant in het  westelijke fronton. Kunstenaar Nolte heeft het gespiegeld uitgevoerd.


Een afbeelding van Herakles op één van de metopen van de Zeustempel. Herakles draagt het hemelgewelf. Dit is één van de twaalf werken die hij moest doen om uit de handen van de wraakgodinnen te blijven. Op de metope staat Athena (links) en Atlas met de gouden appels (rechts). Herakles moest n.l. als elfde werk de gouden appels van de Hesperiden roven. De Hesperiden waren dochters van Atlas. Zij bewaakten de tuin met de gouden appels samen met de honderdkoppige draak Ladon. Na vele omzwervingen bereikte Herakles ten slotte Atlas, een der Titanen, die het hemelgewelf moest torsen. Atlas pakte zelf de appels, toen Herakles zijn taak even overnam (afbeelding). Toen Atlas het hemelgewelf niet meer wilde overnemen, kreeg Herakles hem met een list zo ver om nog even het gewelf te torsen, waarna Herakles er snel met de appels vandoor ging.


Wedijveren md Goden 4-0749d2 Foto Hebk ButinkDeze afbeelding is een fragment van het beeld van Theseus midden rechts in het westelijke fronton (witte rechthoek) direct rechts van Apollo. Theseus  hielp zijn goede vriend Pirithoüs – koning van de Lapithen – tegen de Centauren. Pirithoüs zelf kwam ook voor in het fronton direct links van Appolo, maar van zijn beeld zijn slechts enkele brokstukken overgebleven.


Wedijveren md Goden 5-0747d2 Foto Hebk Butink

Afbeelding van een Lapithenvrouw in gevecht met een Centaur, midden links in het westelijke fronton (witte rechthoek). Kunstenaar Nolte heeft het gespiegeld uitgevoerd.


Wedijveren md Goden 6-0746d2 Foto Hebk ButinkDit paneel toont de torso van het beeld van Zeus, de centrale figuur (witte rechthoek) in het oostelijke fronton. Het originele beeld is recentelijk gerestaureerd. Toevoegingen uit het verleden zijn verwijderd (b.v. de rechterarm en deel van linkerarm). Er is een historische afbeelding te vinden die overeenkomt met de afbeelding van kunstenaar Nolte.

Wedijveren md Goden 7-0745d2 Foto Hebk ButinkOp dit paneel schraapt een atleet de huid schoon na het sporten.
De atleten in de Griekse Oudheid smeerden hun huid in met olie – meestal zuivere olijfolie – voor ze gingen sporten. Het nut ervan werd al in de Oudheid betwist.Misschien was het om de spieren soepel te maken, of om zich te beschermen tegen de zon of koude, of was het louter esthetisch?  Op deze laag olie strooiden ze stof of zand om de huid stroef te maken. Na het sporten werd plakkerig laag van de olie, het zand en het zweet met een bronzen of ijzeren schraper van de huid verwijderd. Het schrapen van de huid had bovendien een masserend effect. Nadat het meeste vuil verwijderd was, wasten de atleten zich en smeerde zich opnieuw in met olie om uitdroging van de huid tegen te gaan.

Detail van de Schraper, Romeinse kopie uit de 1e eeuw. Vaticaans Museum. Hand en schraper ontbreken hier. Foto is gespiegeld ter vergelijking met de afbeelding op het paneel. Fotostandpunt komt bijna overeen.

Detail van het beeld in Genua. De foto hier is gespiegeld ter vergelijking met de afbeelding op het paneel. Opnamestand van de paneelafbeelding is van schuin rechts.

Na verder speurwerk op het internet is de mogelijke bron gevonden die kunstenaar Nolte heeft gebruikt.  Het beeld van De Schraper of Apoxyomenos (330 v.Chr.) moet wel van Lysippus van Sicyon zijn, de beroemde Griekse beeldhouwer zo’n 2300 jaar geleden. Het originele beeld is er niet meer maar er is wel een Romeinse kopie (1e eeuw n.Chr.), nu in het Vaticaans museum (foto). In later eeuwen zijn daarvan weer vele kopieën gemaakt en over de wereld verspreid geraakt o.a. in Florida USA, Moskou en Genua (foto). Het beeld in de Accademia Ligustica di Belle Arti in Genua (1800-1850) lijkt het meest op de afbeelding op het paneel, mede omdat de hand en schraper aanwezig zijn. Ook hier heeft kunstenaar Nolte de afbeelding gespiegeld.

Afbeelding op het paneel is een fragment van het beeld van een zittende bediende aan de rechterkant van het oostelijke fronton. Kunstenaar Nolte heeft het gespiegeld uitgevoerd.

 

 

kunstenaar
naam Titus Nolte / TN Studio
geboortejaar 26 april 1955
geboorteplaats ‘s-Heerenberg
woonplaats Utrecht
website http://tnstudio.nl/portfolio/
object
titel Olympia / Wedijveren voor de Goden
onthulling / ingebruikneming 25 september 2009 door wethouder Jan van Breukelen en Titus Nolte.
budget / begroting / kosten ca. € 21.000
formaat 112b x 135,5h
technieken Zeefdruk op aluminium, transparant gelakt.
materialen Aluminium, zeefdruk, licht- en weerbestendige lak.
uitvoering TN Studio, Dick Donker en Titus Nolte.
omschrijving Acht panelen waarop o.a. fragmenten van de ‘Zeustempel‘ voorkomen die een relatie hebben met de bewegende en sportende mens.
locatie
soort locatie Gevel Laco sporthal De Phoenix
adres Hoofdweg, 85-I
plaats 3641 PR  Mijdrecht
opdrachtgever/opdracht
opdrachtgever Gemeente De Ronde Venen
soort opdrachtgever Gemeentelijke overheid
soort opdracht Kunstopdracht openbaar

 Wikipedia over Titus Nolte

2009-09-25 Wedijveren voor de Goden onthulling met hr Nolte foto Jaap Maars

Onthulling op 25 september 2009 door wethouder Jan van Breukelen (links) en Titus Nolte (rechts). Nolte ontvangt op de foto het boek dat de gemeente in 2007 heeft uitgegeven met de titel “DE RONDE VENEN IN KAART”. Foto Jaap Maars.

Over de naam van de sporthal De Phoenix

Naast het – op het oude Griekenland gebaseerde –  kunstwerk, heeft  de naam van de sporthal ook met het oude Griekenland te maken. De phoenix of feniks is een fabeldier in de Griekse mythologie. De Grieken geloofden dat de feniks in staat was steeds weer opnieuw uit zijn eigen as herboren te worden. Hij zal dan bovenin een boom van kruiden een nest maken en daarin verbranden. Door de geur van de kruiden zal hij opnieuw geboren worden.

Meer over de Zeustempel

Fronton westzijde, thema: Gevecht tussen de Lapithen en de Centauren.

In de Griekse mythologie, stamden de Lapithen af van Lapithes, een zoon van Apollo, en de woeste Centauren waren hun naaste buren. Lapithen en Centauren kregen het regelmatig met elkaar aan de stok, want zij betwistten elkaars grondgebied, totdat een vredesverdrag de burenruzie uiteindelijk kon beslechten. De vijandelijkheden laaiden echter in alle hevigheid weer op, toen de Lapithen de bruiloft van hun koning Pirithoüs gingen vieren. Voor de gelegenheid werden ook de Centauren uitgenodigd, maar door de wijn raakten ze oververhit: ze werden handtastelijk en vergrepen zich aan de Lapithenvrouwen (een ervan – witte rechthoek- komt voor op de panelen). De strijd die hierdoor ontstond eindigde in de totale vernietiging van de Centauren, dankzij de tussenkomst van Apollo (centraal figuur op de foto), die het opnam voor zijn verwanten (foto; bron Wikipedia).


 Fronton oostzijde, thema: wagenrace

Het verbeeld de start van de legendarische wagenrace over de Peloponnesos, van Olympia naar Korinthe. Zeus (midden, zonder hoofd) heeft hier de rol van scheidsrechter. De torso van Zeus is afgebeeld op één van de panelen (foto; bron Wikipedia).