Veenweg (ter hoogte van rotonde met Mijdrechtse dwarsweg), Mijdrecht
Als de pomp aanslaat, wordt het water van het bedrijventerrein naar het filter gepompt en uiteindelijk komt het water uit de neus van het beeld en wordt dus visueel duidelijk dat het bermfilter functioneert. De pomp en bijbehorend filter blijkt een kwetsbaar onderdeel van het kunstwerk te zijn en vraagt teveel onderhoud met de daarbij behorende kosten. Daarom wordt de pomp definitief uitgeschakeld (medio 2019).
De Slokop aan het eind van de bermfilter.
De Slokop is een beeld dat het nieuwe afwatering- en water filtersysteem zichtbaar maakt. Het afvalwater van de omliggende bedrijfsterreinen wordt afgewaterd en door een lange bermfilter geleid waarin dit beeld staat. Op het moment dat de pompen op de bedrijfsterreinen in werking gaan stroomt er water uit de neus van het beeld. Mede omdat aan de overkant van de locatie het zwembad “Veenweidebad” ligt, wilde ik een speels karakter in het ontwerp.
De trechter stond al in de 15e eeuwse schilderkunst voor wijsheid, maar in de omgekeerde vorm voor dwaasheid. Arjen Lancel
Detail uit “De keisnijding”, ca. 1510-1520, Jeroen Bosch
Detail uit “De verzoeking van de H. Antonius”(1500-1510), Jeroen Bosch
De omgekeerde trechter van de Slokop.
| kunstenaar | |
| naam | Arjen Lancel |
| geboortejaar | 1961 |
| geboorteplaats | Katwijk aan Zee |
| woonplaats | Amsterdam |
| website | http://www.arjenlancel.nl/ |
| object | |
| titel | De Slokop |
| onthulling / ingebruikneming | 10 september 2009 door de kunstenaar Arjen Lancel en wethouder Jan van Breukelen |
| budget / begroting / kosten | |
| formaat | 300Ø, 400h |
| technieken | |
| materialen | 3 of 4 mm gegalvaniseerd staalplaat, waterpompen, verlichting, fundering |
| uitvoering | |
| omschrijving | |
| locatie | |
| soort locatie | Berm |
| adres | Veenweg ter hoogte van rotonde Mijdrechtse Dwarsweg |
| plaats | Mijdrecht |
| opdrachtgever/opdracht | |
| opdrachtgever | Gemeente de Ronde Venen |
| soort opdrachtgever | Gemeentelijke overheid |
| soort opdracht | Kunstopdracht openbaar |
Wethouder Jan van Breukelen (l) en kunstenaar Arjen Lancel (r) nemen De Slokop in gebruik “met een slok op”. Foto Jaap Maars. NB: De foto is prachtig genomen. Het lijkt alsof de wethouder de fles vult met water uit de pinokkio-neus.
Uit het presentatieboekje van de kunstenaar dec. 2007
Over dit werk op de website van de kunstenaar
Presentatie schetsopdracht De Ronde Venen.
Beeld bij de bermwater langs de Veenweg, Mijdrecht. De Slokop, December 2007
Aan de adviescommissie beeldende kunst De Ronde Venen.
Tijdens een werkbezoek aan de locatie Veenweg en door een gesprek met Pieter Wesselse, werd me al enigszins duidelijk wat mijn uitgangspunt voor het kunstwerk zou gaan worden.
Interessant vind ik het idee om de grondwaterwerken waar de mensen normaal aan voorbij lopen, door middel van een beeld, zichtbaar te maken.
Iets zichtbaar maken wat niet zichtbaar is.
Men ziet een putdeksel of een drassige bermgreppel maar niet dat daar een heel afwaterings- en filtersysteem aan ten grondslag ligt.
Tijdens het ontwerpen leek het me een mooi idee om het beeld zowel een symbolische, visuele- als een functionele betekenis te geven.
Het functionele aspect wil ik realiseren door op een eenvoudige wijze gebruik te maken van de aanwezige watertechniek (daarover verderop meer).
Beeldvorming
Het rapport van het geohydrologisch onderzoek en advies van het ingenieursburo DHV bracht mij ook op ideeën. Naast dat ik hierdoor een goed beeld van de werking van de bermfilter kreeg, kwam hier ook het prachtige woord ‘Slokop’ in voor.
Een woord dat zowel tot de verbeelding spreekt, als dat het de benaming van een afwateringsinstrument is.
De Dikke van Dalen over het woord ‘Slokop’:
- Iemand die veel ineens eet, een gulzigaard: de grote slokop die men de Randstad Holland noemt.
- Afvoerinrichting eventueel met stankafsluiter en waterspoeling.
Slokop is een inspirerende naam voor het beeld. Er zit het woord ‘kop’ in en het heeft een associatie met ‘een slokje op’.
Als titel voor een beeld heeft het de mogelijkheid in het gebied van De Ronde Venen een gevleugeld woord te worden.
Opmerking: de verlichting brandt al jaren niet meer, maar zal binnenkort gerepareerd worden.
De Slokop
Om de waterafvoer weer te geven vond ik een trechter een mooie vorm. De trechter staat symbool voor opvang van vloeistof. Deze vorm is hier gebruikt als hoofddeksel, omgekeerd op de grote kop, met een waterleidingspijp als de neus van Pinokkio. Ik heb het idee, dat dit tegelijkertijd een fijn beeld is voor langs fietsende kinderen, op weg naar het zwembad dat aan de overkant van het bermwater komt.
De trechter komt al sinds de 15 eeuw voor op de Nederlandse schilderijen van o.a. Jeroen Bosch. De trechter stond in die tijd voor wijsheid. Maar in omgekeerde vorm staat het ook voor de zotheid van de persoon die het op deze wijze als hoofddeksel draagt.
Het woord SLOKOP wordt onderdeel van het beeld. Het wordt als de titel van het beeld in het plaatwerk gestanst.
Het functionele aspect esthetisch zichtbaar maken.
Om de infiltratievoorziening en de waterwerken verder zichtbaar te maken ontstond bij mij het idee om een aansluiting te zoeken op het waternetwerk.
Het water van het nabijgelegen bedrijventerrein wordt nl. met een pomp via een persleiding naar de bermfilter gebracht. Tijdens een telefonisch contact met Pieter Wesselse bleek het mogelijk om op deze persleiding een T-stuk aan te sluiten. Hierdoor is het vervolgens mogelijk om een waterkolom in het beeld te brengen. Op deze manier kan het water via de neus van het beeld naar buiten plonzen. (Eventueel in de uitstroomput.) Interessant is, dat hierdoor de waterwerken zichtbaar worden. Er komt water uit het beeld op het moment dat de pomp op het bedrijventerrein aanslaat en er water de bermfilter binnenstroomt. Zo wordt op een eenvoudige, goedkope en onderhoudsvriendelijke manier iets getoond van de water-infiltratievoorziening. Tevens kan, door in de rand van de trechter een goot te maken, het opgevangen regenwater door de neus naar buitenlopen.
Samenvattend wordt met dit ontwerp een monumentaal, speels en tot de verbeelding sprekend sculptuur gecreëerd. Tegelijkertijd is het een beeld wat iets laat zien van de werking van de watervoorziening.
De techniek en het materiaal.
Het beeld wordt gemaakt van gegalvaniseerd staalplaat met een dikte van 3 of 4 mm. Om een indruk van de huid van het materiaal te geven is er een afbeelding van het werk ‘Kijken naar hoe de bomen groeien’ te zien.
De Slokop heeft op de tekening een cirkeldoorsnede van 3 meter en zal met het tuitje en de poten meegerekend ongeveer 4 meter hoog worden. Binnenin worden ook een aantal aanvoerpijpen gemonteerd die op de neus aangesloten worden. Het beeld is van binnen hol en gewapend met een stalen constructie. Men kan dus door de ogen in het beeld kijken.
Tevens lijkt het mij mooi om het beeld ’s avonds van binnenuit te verlichten. De ogen, de neus en de titel, laten dan licht door. Het beeld staat op 6 poten van staalbuis met een doorsnede van 12 cm. De poten zijn verankerd op een aantal betonnenplaten die op de bodem van de bermfilter komen.
Arjen Lancel, december 2007.
Over de waterafvoer
(bron helaas niet bekend)
Aan de Veenweg ligt een bermfilter dat (licht) vervuild regenwater, dat afkomstig is van het bedrijventerrein, op een natuurlijke manier zuivert. Dit maakt onderdeel uit van de revitalisering van het bedrijventerrein.
Om te zorgen dat het bedrijventerrein in de toekomst een aantrekkelijke vestigingsplaats blijft voor bedrijven, wordt momenteel in samenspraak met het bedrijfsleven een aantal maatregelen uitgevoerd om het terrein een nieuwe impuls te geven. Naast het opknappen van groen en het aanpassen van wegen en fietspaden, worden ook de knelpunten in het riool- en watersysteem aangepakt. De werkzaamheden worden zoveel mogelijk op elkaar afgestemd om de overlast tot een minimum te beperken.
Bedrijventerrein Mijdrecht heeft in het verleden een gescheiden rioolsysteem gekregen. Dit houdt in dat het afvalwater (toilet- en bedrijfsproceswater) apart wordt ingezameld van het regenwater. Het regenwater stroomt in de huidige situatie van wegen, daken en terreinen via de regenwaterriolen rechtstreeks in sloten en vijvers. Maar op een groot deel van die wegen en terreinen vinden activiteiten plaats die ervoor zorgen dat het regenwater (licht) vervuild raakt. Die vervuiling komt uiteindelijk in de sloten terecht. Het rioolstelsel voldoet daarom niet meer aan de normen van de huidige milieuregels.
Om de vervuilingen uit het regenwater te zuiveren heeft de gemeente samen met het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Royal Haskoning een aantal maatregelen bedacht. Een van deze maatregelen is een bodempassage, gelegen in de groenstrook parallel aan de Veenweg. Het vervuilde regenwater van de wegen en het bedrijventerrein wordt ingezameld en via een stelsel van pompen en leidingen naar de bodempassage getransporteerd. In de passage – die lijkt op een brede, ondiepe greppel – wordt het water verzameld en sijpelt het langzaam de bodem in. De vervuilende deeltjes blijven achter in de bovenste grondlaag waar ze geen kwaad meer kunnen. Het gezuiverde regenwater zakt verder de grond in en stroomt onder de Veenweg door naar het oppervlaktewater.