1995, Twee elementen, Pjotr Müller

Ingang Vrederust Algemene Begraafplaats, Ringdijk (Ir. Enschedéweg), Wilnis 

Ligt aan de wandelroutes: Robert Moultonpad, Spoordijkroute en Bellopad.

Deze twee monumentale beelden staan aan weerszijden van de ingang tot de begraafplaats Vrederust in Wilnis. Het zijn poortwachters op de grens van de levenden en de doden. Beide beelden zijn van roestend gietijzeren en staan op een hard­stenen onderbouw. De onderbouwen zijn aan de voorkant rechthoekig, maar aan de kant van de begraafplaats hebben ze de vorm van wegstromend water.

De gietijzeren elementen zijn verschillend van vorm. Links van de ingang heeft het beeld de vorm van een abri of een dug out, iets waarin je bescherming kunt zoeken. Het symboli­seert de bescherming in de aarde voor de overledene en de bescherming tegen verlatenheid voor de nabestaanden. Het andere beeld lijkt meer op een wachttoren. Deze staat voor de ontoegankelijkheid van de levenden tot de doden, maar ook voor waakzaamheid en de kracht van de nabestaanden om het verlies te verwerken.

Beide beelden hebben een trap, die in veel levensbeschou­wingen een associatie met het opstijgen van de dode oproept. Het roestende gietijzer verbeeldt de vergankelijkheid, maar ook de veranderingen van het leven.

Direct rechts op de begraafplaats staat de Gedenkboom (2018) van José Visser.

Voor werkstuk of spreekbeurt

De kunstenaar die dit kunstwerk gemaakt heeft heet Pjotr Müller. Hij maakt vaak kunst waar je dichterbij moet komen en waar je ook aan mag zitten om dingen te ontdekken. Om naar de begraafplaats te gaan moet je langs zijn kunst lopen. Zie je het staan boven op de wal? Eigenlijk valt het helemaal niet zo op. Misschien komt dat omdat het zo hoog staat. Of omdat je aan andere dingen denkt. Er zijn er twee. De linker is anders dan de rechter maar als je goed kijkt zie je dat ze op een zelfde soort steen staan. Misschien moet je even omhoog klimmen om het goed te kunnen zien. Waar doen ze jou aan denken? De steen lijkt aan de kant van de begraafplaats wel weg te stromen en de twee bouwsels die erop staan zijn wel erg roestig. Zie je dat die ene op een wachttoren lijkt en de andere op een dug-out of bushokje. Als je er lang naar kijkt komen er steeds meer verhalen in je hoofd. Over mensen die wachten op een boot naar de overkant misschien. Of over bewakers die kijken of jij wel hun land in mag.

Wat voor verhalen kun jij ontdekken?

Misschien gaan jouw verhalen over leven en dood.

 

kunstenaar
naam	Pjotr Müller
geboortejaar	29 september 1947
geboorteplaats	Amsterdam
woonplaats	2e Weteringdwarsstraat 62,  Amsterdam
website	http://www.pjotrmuller.org/
object
titel	Twee elementen
Bijnaam	Abri of dug out (links) en wachttoren (rechts)
onthulling / ingebruikneming	27 juni 1995
budget / begroting / kosten	ƒ 66.000 (exploitant aula gaf een bijdrage) / € 29.950
formaat	Gietijzeren elementen: elk 80b x 80d x 135h. Linker: 503 kg, rechter 465 kg. Hardstenen elementen totaal ±2 m3 , elk 100b x 200d x 50h.
technieken	Beeldhouwen
materialen	Nodulair gietijzer (GGG 40) ook cortenstaal genoemd
uitvoering	IJzergieterij Soester Gieterij, Soest
omschrijving	Twee abstracte sculpturen van riviersteen en gietijzer op talud aan weerszijden van de ingang van de begraafplaats. De onderste elementen zijn van hard(rivier)steen en zijn ruw bewerkt. Aan de achterzijde (begraafplaatszijde) heeft het de vorm van stromend water. De elementen van gietijzer zijn verschillend van vorm. Het ene kent de vorm van een abri, de ander doet denken aan een wachttoren. Elk sculptuur heeft twee verdiepingen met een trap verbonden.
locatie
soort locatie	Ingang
adres	Vrederust Algemene Begraafplaats, Ringdijk 4 (Ir. Enschedéweg)
plaats	Wilnis
opdrachtgever/opdracht
opdrachtgever	Gemeente de Ronde Venen
soort opdrachtgever	Gemeentelijke overheid
soort opdracht	Kunstopdracht openbaar

Opdracht

BK-info 5 februari 1993

Kunstenaars worden uitgenodigd in te schrijven op de kunstopdracht Algemene Begraafplaats De Ronde Venen. Deze is gesitueerd tussen de kernen Wilnis en Vinkeveen. De begraafplaats wordt aan de westzijde door een aarden wal en een waterloop afgeschermd van een drukke verkeersweg en wordt aan weerszijden omgeven door vlakke polders. Het uitzicht op dit Hollandse landschap draagt in hoge mate bij aan de bijzonder atmosfeer van deze locatie. De opdracht is gericht op het ontwerpen van een kunstwerk dat recht doet aan de functie en de bijzondere kwaliteiten van deze plek.

Het ontwerp van Müller werd geselecteerd omdat zijn beelden zich kenmerken door een monumentale, tempelachtige vormgeving, die een mystieke sfeer oproepen passend bij de sfeer en inrichting van de begraafplaats. Het is nadrukkelijk voor deze plaats gemaakt. Het zijn ‘poortwachters’ van de wereld van de levenden en de wereld van de overledenen: op de plek van overgang.

Over symboliek

Hoewel de kunstenaar abstracte elementen heeft gemaakt, wellicht zonder speciale betekenis, staat het de beschouwer vrij – om op deze bijzondere plek – een bepaalde symboliek in de vormen zien, ongeacht levensbeschouwing of geloofsovertuiging (voor de dood zijn we allen gelijk).

Rivier, stroom: symbool van ‘het wegvloeien van alles’ – een krachtig embleem van de voorbijgaande tijd en het leven. Voor de grote oude beschavingen waren rivieren symbolen van zowel vruchtbaarheid als reiniging en verwijdering. Het Bijbelse beeld van de vier rivieren in het paradijs die vanaf de Boom des Levens naar de vier windstreken stromen, is een metafoor voor de goddelijke energie en de spirituele kracht waarvan het hele universum doortrokken is. In het hindoeïsme is de rivier Ganges, gepersonifieerd door de riviergodin Ganga. In de mythen daalt Ganga uit de hemel neer om de aarde te reinigen. Onderdompelen in de Ganges is daarom het belangrijkste ritueel in het hindoeïsme; zich schoonwassen van alle zonden.

Trap / treden: symbolen van de reis omhoog naar de verlichting, esoterisch inzicht of de hemel zelf. Treden en terrassen werden in de religieuze architectuur vaak gebruikt om duidelijk het verschil tussen het aardse en het geestelijke te symboliseren.

Abri / dug out: De vorm geeft letterlijk bescherming en beschutting. Symbolisch gezien: de beschutting van de aarde voor de overledenen en de bescherming voor de nabestaanden, door de aandacht van medemensen, tegen ‘verlatenheid’.

Wachttoren / toren: Symbool voor opstijging, ambitie, kracht, waakzaamheid, ontoegankelijkheid. Voor sommigen hebben opstijging, waakzaamheid (ge kent dag noch uur), ontoegankelijkheid (van de levenden tot de doden) een bijzondere betekenis. Na de gevoelde kracht krijgt de nabestaande weer de ambitie om het leven weer op te pakken.

Roestend staal: een doorlopend proces dat ‘leven’ symboliseert maar ook vergankelijkheid (uiteindelijk blijft er weinig over). Opmerking: bij gewoon staal is dit het geval, maar bij cortenstaal vormt de roesthuid juist een bescherming tegen verdere roestvorming.

In de buurt

Nabij ingang van de begraafplaats, rechts: GT: 2018, Gedenkboom, José Visser
Noordzijde parkeerplaats: 2006, Station 2006, Frank Bezemer